पुराणांनुसार ब्रह्मा, विष्णू, महेश या त्रिदेवांपैकी ब्रह्मा ही पहिली देवता आहे. तो ब्रह्मांडाचा निर्माता मानला जातो. पुराणकथांनुसार विश्वनिर्मात्याने सर्वप्रथम ब्रह्मांडिय जल निर्माण केले व त्यात एक बीज टाकले. त्यापासून सोनेरी ब्रह्मांडिय अंडे तयार झाले. त्या अंड्यातून एक हजार वर्षांनी सृष्टीकर्त्याने स्वतः ब्रह्माच्या रूपात जन्म घेतला. ही हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाची देवता असली, तरी इ.स. ५०० नंतर तिचे महत्त्व कमी होत गेले. देशात ब्रह्मदेवाची मोजकीच मंदिर आहेत. त्यातील एक प्रसिद्ध मंदिर देवगड तालुक्यातील कोर्ले गावामध्ये आहे.
असा लोकप्रिय समज आहे की संपूर्ण देशात ब्रह्मदेवाचे केवळ एकच मंदिर आहे व ते राजस्थानातील पुष्कर येथे आहे. वस्तुतः देशात राजस्थानातील बारमेर जिल्ह्यातील असोत्रा, हिमाचल प्रदेशातील खोखान, कुल्लु घाटी, तामिळनाडूतील कुंभकोणम व तिरुपत्तूर तसेच पणजी येथेही ब्रह्मदेवाची मंदिरे आहेत. कोकणात नेरूरमध्येही ब्रह्मनाथाचे मंदिर आहे व तेथे ब्रह्मदेवाची मूर्ती आहे. 
पौराणिक आख्यायिकेनुसार ब्रह्मदेव हा पंचानन होता; परंतु शंकराबद्दल अभद्र उद्गार काढल्यामुळे शंकराने कालभैरवाकरवी त्याचे एक मस्तक तोडले. त्यामुळे ब्रह्मदेवाची मूर्ती चतुर्मुखी असते. चार दिशा, चार वेद आदींचे ते प्रतीकस्वरूप आहे. कोर्ले गावातील ब्रह्मदेवाच्या मंदिरात मात्र देवाची घडीव मूर्ती नाही. येथे ब्रह्मदेव स्वयंभू रूजीव पाषाणाच्या रूपात विराजमान आहे. या शिळेलाच ब्रह्मदेव म्हणून पुजले जाते. येथील ब्रम्हदेव जागृत, नवसाला पावणारा व हाकेला धावून येणारा आहे, अशी भाविकांची श्रद्धा आहे.
या मंदिराची आख्यायिका अशी की सुमारे ३०० वर्षांपूर्वी कोर्ले गावातील सदाशिव गोरुले नावाचा शेतकरी येथे नांगरणी करीत होता. अचानक एका पाषाणास त्या नांगराचा फाळ लागला व त्यातून भळाभळा रक्त येऊ लागले. ते दृश्य पाहून शेतकरी घाबरला. तात्काळ नांगरणी थांबवून तो घरी गेला. रात्री त्याला स्वप्नदृष्टांत झाला व त्यात त्याला दिसले की ज्या पाषाणास नांगराचा फाळ लागून रक्त वाहू लागले होते, त्यात ब्रम्हदेवाचा वास आहे. दुसऱ्या दिवशी शेतकरी पुन्हा त्या पाषणापाशी गेला, तेव्हा त्याने पाहिले की एक गाय त्या पाषाणावर पान्हा सोडत होती. तेव्हा त्याला या पाषाणात देवत्व असल्याची खात्री पटली. गावकऱ्यांच्या मदतीने त्या शेतकऱ्याने या ठिकाणी साधेसे मंदिर बांधले व ब्रम्हदेवाची पूजा-अर्चा सुरू केली. ती आजतागायत सुरू आहे. भक्तांना देवाची प्रचिती येत गेली तसे मंदिराचे स्वरूप पालटत गेले व यथावकाश या मंदिरास आजचे आधुनिक स्वरूप प्राप्त झाले.
कोर्ले गावातील टेकडीच्या कुशीत हे मंदिर वसले आहे. मंदिर ज्या टेकडीवर आहे तिच्या पायथ्याशी पाण्याची तीन कुंडे आहेत. तेथून शंभर पायऱ्या उंचावर हे मंदिर आहे. या कुंडातील पाणी कळशीने मंदिरात आणून ब्रह्मदेवाला अभिषेक घालण्याचा प्रघात आहे. पायऱ्यांच्या दोन्ही बाजूस गर्द झाडी आहे व ठराविक अंतरावर भाविकांना बसण्यासाठी आसनांची व्यवस्था केलेली आहे. मंदिराकडे थेट येण्यासाठी नव्याने रस्ताही बनविण्यात आलेला आहे.
मंदिराभोवती जांभ्या दगडात बांधलेली आवारभिंत आहे. तटबंदीतील प्रवेशद्वाराच्या डाव्या बाजूस असलेल्या चौथऱ्यावर तुळशी वृंदावन आहे. प्रांगणाच्या मध्यभागी चौकोनी चौथरा, त्यावर उंच स्तंभ व त्यावर छत असे या मंदिराचे स्वरूप आहे. या मंदिराला भिंत नाही. त्याबाबत असे सांगितले जाते की ब्रम्हदेव चतुरानन, चतुर्मुख असल्याने मंदिराच्या चारी दिशा खुल्या ठेवलेल्या आहेत. चौथऱ्याचा बाहेरील भाग सभामंडप, मध्यभाग अंतराळ व आतील भाग गर्भगृह अशी येथील रचना आहे. अंतराळात खालून वर निमुळते होत गेलेले आठ चौकोनी स्तंभ आहेत.
अंतराळाच्या पुढे काही इंच उंच कठडा असलेले गर्भगृह आहे. गर्भगृहाच्या चारी कोनात चार नक्षीदार स्तंभ आहेत. स्तंभांचा खालील एक फूट भाग अधिक रुंद आहे व त्यावर उठाव शिल्पे आहेत. वरील भागात पानाफुलांची नक्षी कोरलेली आहेत. चारी स्तंभ एकमेकांना नक्षीदार तुळईने जोडलेले आहेत. येथील तुळईवरही उठाव शिल्पे कोरलेली आहेत. या संपूर्ण गर्भगृहाभोवती स्टेनलेस स्टीलच्या जाळ्या लावलेल्या आहेत. 
गर्भगृहाच्या आतील जमीन काही इंच खोलगट आहे व त्यात ब्रम्हदेवाचे स्वयंभू रुजीव पाषाण आहे. वायुपुराणात महर्षी व्यासांनी केलेली ब्रह्मास्तुती आहे. त्यात त्यांनी म्हटले आहे की ‘प्रपद्ये देवमीशानं शाश्वतं ध्रुवमव्ययम् । महादेवं महात्मानं सर्वस्य जगतः पतिम् ।।’ याचा अर्थ असा, की ‘हे देवा, तू सर्वांचा स्वामी आहे, तू शाश्तव (अविनाशी), ध्रुव (स्थिर) आणि अव्यय (अनश्वर) आहेस. तू देवाधिदेव, महात्मा आणि समस्त जगताचा जनक आहेस. तुला प्रणाम असो.’ कोर्ले येथील मंदिरातील ब्रह्मदेवाचा रूजीव पाषाण हा या श्लोकातील शाश्वत, ध्रुव आणि अव्यय अशा स्वरूपाची प्रचिती देणारा आहे.
मंदिराचे मध्यभागी शिखर असलेले सिमेंट काँक्रिटचे छत उतरत्या धाटणीचे चौपाखी आणि वर कौलारू आहे. येथील शिखर आयताकृती आहे. खालील दोन फूट भाग अधिक रुंद असून त्यावर वरच्या बाजूस कमळ पाकळ्यांची नक्षी आहेत. त्यावरील सुमारे चार फूट उंच भागावर बारा कोष्टके व त्यात बारा ज्योतिर्लिंगाची शिल्पे आहेत. वरील भागावर कमळ फुलांची नक्षी व घुमट आहे. घुमटाचा वरचा भाग कमळ फुलाच्या नक्षीने सुशोभित आहे. घुमटाच्या वर एकावर एक असे दोन आमलक व त्यावर उंच कळस आहे.
या मंदिरात विविध वार्षिक उत्सव साजरे केले जातात. मंदिराचा वर्धापनदिन दरवर्षी ६ व ७ मे रोजी मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. या दिवशी कोर्ले गावची ग्रामदेवता जुगाई देवी पालखीत बसून ब्रम्हदेवाच्या भेटीस येते. या दिवशी देवाचा महाअभिषेक, सत्यनारायण महापूजा व महाप्रसादाचे आयोजन केले जाते. दर वर्षी श्रावण महिन्यात महारुद्र अनुष्ठान केले जाते. वार्षिक उत्सवाच्या निमित्ताने हजारो भाविक देवाच्या दर्शनाला येतात व इच्छापूर्तीचे नवस फेडतात. कोर्ले गावची ग्रामदेवता असलेल्या जुगाई देवीचे प्राचीन मंदिर या मंदिरापासून जवळच आहे.
